De komende periode staat alles in het teken van de formatie. Voor lobbyisten het moment om vooruit te kijken naar de volgende verkiezingen. Dat zijn de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018. Nu gemeenten steeds meer taken overnemen van het Rijk, is het voor veel organisaties belangrijk om ook lokaal te lobbyen. Dat begint met de verkiezingsprogramma’s van lokale afdelingen van politieke partijen.
De formule voor succesvolle beïnvloeding is: de juiste boodschap, op het juiste moment bij de juiste persoon. Dat geldt ook voor het beïnvloeden van verkiezingsprogramma’s. Als secretaris van een landelijke verkiezingsprogrammacommissie heb ik gezien dat organisaties het lastig vinden om een beïnvloedingspoging goed te timen en te laten aansluiten bij het programma van de partij waar je contact mee zoekt. Goede input is van veel waarde voor politieke partijen, maar alleen als je aan bovenstaande voorwaarden voldoet. Pas dan is er sprake van win-win en zal je beïnvloeding kans van slagen hebben.
Op het juiste moment
Om de beïnvloeding goed te timen, moet je weten hoe verkiezingsprogramma’s hun proces inrichten. Voor de Tweede Kamerverkiezingen aankomende maart hebben de partijen dit najaar hun programma vastgesteld. Daar gaat een uitgebreid intern besluitvormingsproces aan vooraf, die eenvoudig terug te vinden zijn in het HR van een partij.
In ons geval (D66) hebben we eind augustus het conceptprogramma gepresenteerd. Intern is dit concept voor de zomer vastgesteld. Ongeveer de helft van de 400 lobbypapers die we hebben ontvangen, kwam pas daarna binnen.
Organisaties die iets langer meedraaien sturen daarom ver van tevoren hun paper op – een jaar, of zelfs anderhalf. De boodschap is vaak diep weggezonken als het echte schrijfwerk begint. In dát korte timeframe heeft beïnvloeding de meeste kans van slagen. Beïnvloeding is een kwestie van een relatie opbouwen en op het juiste moment de boodschap insteken.
Bij de juiste persoon
Het viel me op dat zelfs professionele lobbyisten niet vragen wie de penvoerder is op hun onderwerp. Dat is één persoon die, binnen de door de commissie opgestelde kaders, de teksten opstelt en veel ruimte heeft voor de invulling van de details. Die details – meestal concrete maatregelen – zijn voor organisaties vaak veel belangrijker dan de hoofdlijnen. En ook belangrijk: op die details hebben organisaties kennis die nuttig is voor de penvoerder.
Naast de penvoerder is de woordvoerder in de fractie belangrijk. Die leest scherp mee en geeft suggesties, die vaak ook in het programma komen.
Met de juiste boodschap
Een goede boodschap geeft invulling aan de door de commissie gestelde kaders. Het heeft geen zin om met een tegengesteld standpunt te komen, want er is op dat moment geen ruimte meer voor discussie. Richt je dan op een andere partij, of op een ander issue. Kies ook het juiste abstractieniveau: kom met een concrete oplossing, maar pas op met gedetailleerde maatregelen, want daar is in verkiezingsprogramma doorgaans geen ruimte voor.
De verkiezingsprogrammacommissie wil uiteraard steun van maatschappelijke organisaties voor het programma. Daar kun je op inspelen, bijvoorbeeld door eerst een coalitie te vormen met andere organisaties en samen één boodschap uit te dragen.
